Vùng cà phê arabica Khe Sanh góp phần thay đổi khái niệm độ cao ảnh hưởng chất lượng ly cà phê

Trong khuôn khổ bài viết này, dưới những trải nghiệm thực tế của tụi mình sau 5 mùa cà phê arabica Khe Sanh tại đồi Pun, thì yếu tố độ cao ảnh hưởng đến chất lượng ly cà phê theo quan điểm của nhà Pun thì cần xem xét lại, có phải là yếu tố ưu tiên kiên quyết như trước đây hay không?

Đ𝐢𝐞̂̀𝐮 𝐤𝐢𝐞̣̂𝐧 𝐭𝐮̛̣ 𝐧𝐡𝐢𝐞̂𝐧 𝐭𝐡𝐨̂̉ 𝐧𝐡𝐮̛𝐨̛̃𝐧𝐠 𝐜𝐮̉𝐚 𝐯𝐮̀𝐧𝐠 𝐊𝐡𝐞 𝐒𝐚𝐧𝐡 𝐇𝐮̛𝐨̛́𝐧𝐠 𝐏𝐡𝐮̀𝐧𝐠

Hướng Hóa nằm khu vực trải dài từ Đông sang Tây Trường Sơn với sự phân bổ các các tiểu vùng khí hậu khác nhau, trong đó thủ phủ cà phê Hướng Phùng nằm trong tiểu khí hậu chuyển tiếp, tiểu vùng khí hậu này bị phân hóa bởi độ địa hình của đỉnh Trường Sơn nên mang sắc thái á nhiệt đới (bình quân quanh năm tầm 22⁰c), chính sắc thái khá độc đáo này nên tại khúc ruột miền Trung đầy nắng và gió lại hiện hữu loại cà phê arabica hạt cà phê mệnh danh nàng thơ giới cà phê.

Với độ cao từ 500-650m so với mực nước biển, hình thái khí hậu như chia sẽ ở trên, kết hợp thổ nhưỡng đất đỏ bazan màu mỡ, cây cà phê arabica sinh trưởng ở đây phù hợp bao gồm cả năng suất và chất lượng thể trạng hạt.

𝐒𝐮̛̣ 𝐜𝐡𝐢̀𝐦 𝐥𝐚̆́𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐨̛̀𝐢 𝐠𝐢𝐚𝐧 𝐝𝐚̀𝐢 𝐜𝐮̉𝐚 𝐜𝐚̀ 𝐩𝐡𝐞̂ 𝐚𝐫𝐚𝐛𝐢𝐜𝐚 𝐊𝐡𝐞 𝐒𝐚𝐧𝐡:

Trước đây khi nhà máy Thái Hòa, Tân Lâm, đường 9 còn hoạt động, với sự hỗ trợ của các tổ chức như GIZ cùng các chuyên gia về làm cà phê tại đây , cà phê arabica Khe Sanh được các đối tác nước ngoài đánh giá cao, các lot cà phê nhân xanh được phân sàn 16,18 trước khi xuất ra ngoài là điều hiển nhiên (nhưng hiện nay cứ nổ lực trên sàn thôi à)

 Nhưng thời gian dài giá cà phê lao dốc, sự xuất hiện của việc chế biến 𝐥𝐚̂́𝐲 𝐬𝐚̉𝐧 𝐥𝐮̛𝐨̛̣𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐚𝐲 𝐜𝐡𝐚̂́𝐭 𝐥𝐮̛𝐨̛̣𝐧𝐠 diễn ra, nguyên liệu thu hái cà xanh chiến 90% so với cà chin đỏ, cà phê sau thu hái được ngâm dọc các triền suối….làm chất lượng cà phê arabica Khe Sanh suy giảm và mờ nhạt và hầu như vắng bóng gần thập kỷ….

𝐓𝐡𝐚𝐲 đ𝐨̂̉𝐢 𝐩𝐡𝐮̛𝐨̛𝐧𝐠 𝐩𝐡𝐚́𝐩 𝐜𝐡𝐞̂́ 𝐛𝐢𝐞̂́𝐧 – 𝐭𝐡𝐚𝐲 đ𝐨̂̉𝐢 𝐧𝐠𝐨𝐚̣𝐧 𝐦𝐮̣𝐜 𝐜𝐚̀ 𝐩𝐡𝐞̂ 𝐊𝐡𝐞 𝐒𝐚𝐧𝐡.

Năm 2020, dưới sự hỗ trợ chuyên gia Lê Trung Hưng và HH cà phê Buôn Mê Thuật, lớp học chế biến cà phê đặc sản được diễn ra tại đồi Pun, trải qua 7 ngày học và hành, những nông hộ chế biến cà phê Quảng Trị quyết tâm mang các mẫu cà phê mình đến VietNam amazing cup để đánh giá chất lượng hạt cà phê sau khi áp dụng phương pháp chế biến, và năm 2021 cà phê Quảng Trị arabica Khe Sanh do Pun Coffee trực tiếp chế biến đã đạt được Top 1 VietNam amazing cup trong sự ngỡ ngàng ngạc nhiên, xúc động của nhiều người….Và từ năm 2021 đến nay, sau 4 năm tham gia tại VietNam amazing cup thì 3 năm Pun Coffee giữ vị trí Top 1 và mẫu sản phẩm của Pun Coffee được CQI đánh giá 87.67 thứ 5 bảng xếp hạng CQI năm 2023.

Cà phê arabica Khe Sanh là vùng cà phê có diện tích hiện nay tầm 2,500ha đang thu hoạch, các nhà chế biến cà phê đặc sản cà phê chất lượng cao vẫn thu mua nguyên liệu chồng chéo nhau, mặc dù trên nền tảng chế biến được đào tạo chung, cũng có nhà chế biến tự nghiên cứu cách chế biến khác thêm vi sinh vật bản địa tạo ra sự độc đáo khác biệt cà phê mình, nhưng tựu chung lại cà phê arabica Khe Sanh vẫn luôn nằm top cao cà phê đặc sản Việt Nam, và điểm số chênh lệch giữa các nhà chế biến vẫn rơi vào từ 1-3,5 điểm notescore.

𝐏𝐡𝐮̛𝐨̛𝐧𝐠 𝐩𝐡𝐚́𝐩 𝐜𝐡𝐞̂́ 𝐛𝐢𝐞̂́𝐧 𝐧𝐠𝐮𝐲𝐞̂𝐧 𝐛𝐚̉𝐧 𝐤𝐡𝐚𝐢 𝐭𝐫𝐢𝐞̂̉𝐧 𝐭𝐨̂́𝐢 đ𝐚 𝐠𝐢𝐚́ 𝐭𝐫𝐢̣ 𝐡𝐚̣𝐭 𝐜𝐚̀ 𝐩𝐡𝐞̂ 𝐚𝐫𝐚𝐛𝐢𝐜𝐚 𝐊𝐡𝐞 𝐒𝐚𝐧𝐡.

Vào mụa vụ cà phê, đồi Pun tụi mình đón tiếp rất nhiều đoàn khách tới thăm và tham gia trải nghiệm chế biến cà phê, rất nhiều bạn có chuyên môn cao đều khá ngạc nhiên về cách chế biến nguyên bản của tụi mình, tụi mình tập trung vào phơi, áp dụng kỹ thuật dry slow để phát huy tối đa hạt cà phê arabica Khe Sanh và kết quả đã mang lại với những thành tích các năm qua.

𝐓𝐡𝐚𝐲 đ𝐨̂̉𝐢 𝐯𝐮̀𝐧𝐠 𝐧𝐠𝐮𝐲𝐞̂𝐧 𝐥𝐢𝐞̣̂𝐮 𝐭𝐡𝐞𝐨 𝐡𝐮̛𝐨̛́𝐧𝐠 𝐛𝐞̂̀𝐧 𝐯𝐮̛̃𝐧𝐠 𝐭𝐡𝐢́𝐜𝐡 𝐮̛́𝐧𝐠 𝐛𝐢𝐞̂́𝐧 đ𝐨̂̉𝐢 𝐤𝐡𝐢́ 𝐡𝐚̣̂𝐮 𝐡𝐮̛𝐨̛́𝐧𝐠 𝐭𝐨̛́𝐢 𝐱𝐚̂𝐲 𝐝𝐮̛̣𝐧𝐠 𝐜𝐚́𝐜 𝐧𝐨̂𝐧𝐠 𝐭𝐫𝐚̣𝐢 𝐜𝐚̀ 𝐩𝐡𝐞̂ 𝐭𝐢𝐞̂̀𝐦 𝐧𝐚̆𝐧𝐠.

Từ năm 2022, tụi mình đã bắt đầu hướng đến việc cải tạo chất lượng quả tươi từ vùng nguyên liệu, Pun Coffee không tiến hành trực tiếp trồng cà phê mà cùng nông dân trồng cà phê, ghi nhận những dữ liệu cơ sở của các vùng nguyên liệu khác nhau trải dài các thôn trong xã Hướng Phùng từ cách thức chăm sóc như bón phân, làm cành chồi, quản lý cỏ dại, đến thu hái…..

Ghi nhận số liệu chất lượng cà phê của từng nhóm cà phê trong vùng, từng đối tượng (người Kinh hay đồng ĐBTS)  để từ đó đưa ra các phán đoán có cơ sở về yếu tố chất lượng của quả cà phê với phương pháp chế biến mà Pun đang thực hiện thì vùng nguyên liệu đã tác động đến bao nhiêu % notescore của cà phê arabica Khe Sanh từ đồi Pun.

𝐋𝐨̛̀𝐢 𝐤𝐞̂́𝐭:

Khoa học đã chỉ ra rằng độ cao ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng của các nhóm cây trồng khác nhau, nhiều năm dài các định kiến khoa học chỉ ra rằng cà phê arabica sẽ ngon hơn khi phù hợp với độ cao canh tác từ 1000m trở lên, nhưng thực tế nhiều năm gần đây, các vùng có độ cao thấp như Hawai hay Nepal đều sở hữu những dòng cà phê đắt đỏ bậc nhất thế giới hay cả vùng cà phê arabica Khe Sanh dù độ cao thấp nhưng cách chế biến đã đưa arabica Khe Sanh vươn lên bản xếp hạng 87,67 bản xếp hạng CQI rồi, nên “độ cao ảnh hưởng chất lượng cà phê” cần phải xem xét lại bằng kết quả thực tế.