Vì sao gọi là cà phê Mít?

Nhìn từ xa chúng thoạt giống cây mít vì thân cao từ 5-15m, lá to dày tương tự lá mít, bên cạnh đó khi chín, quả cà phê có mùi thơm như mùi mít chín. Chính vì hình dáng này nên cà phê Mít được dùng chung cho tên gọi của giống cà phê Liberica hoặc Excelsa.

Đặc điểm sinh học của cà phê Mít Liberica coffee?

Cà phê Mít có nguồn gốc từ Châu Phi, trồng phân bổ chủ yếu ở Tây Phi và các nước khu vưc Đông Nam Á như Malayxia, Indonexia,  Philippines (đặc biệt là vùng Batangas và Cavite). Tại Việt Nam cà phê mít chủ yếu trồng Tây Nguyên và Quảng Trị.

• Hình thái cây: Cây cà phê mít có thể cao từ 5-15 mét, lá to và dày, tương tự lá mít, do đó có tên gọi này.

• Hạt cà phê: Hạt có kích thước lớn hơn Arabica và Robusta, hình bầu dục nhọn 2 đầu, vỏ dày, lớp nhầy ít.

• Hương vị: Có vị đắng nhẹ, hậu vị ngọt, ít chua và mùi thơm quả mít chín đặc trưng, thường mang hương gỗ hoặc trái cây.

• Hàm lượng caffeine: Trung bình từ 1.2-1.8%, thấp hơn Robusta nhưng cao hơn Arabica.

• Sức chịu đựng: Cà phê mít có khả năng kháng sâu bệnh tốt, thích nghi với môi trường khắc nghiệt

Giá trị kinh tế của cà phê Mít.

Trước đây giá trị kinh tế của cà phê Mít không cao, tại Quảng Trị sản lượng cà phê Mít lớn do cây cà phê Mít là cây không cần chăm sóc, chúng phát triển tự nhiên và đến kì thu hoạch. Bên cạnh đó cà phê Mít được cho là loại nguyên liệu sản xuất các dòng cà phê hòa tan vì giá trị kinh tế thấp. 

Nhưng từ năm 2022, khi chuyên gia Lê Trung Hưng mở lớp dạy chế biến chuyên sâu chất lượng cà phê Mít tại đồi Pun cà phê Mít Quảng Trị được nâng tầm lên vị thế mới.

Việc áp dụng phương pháp chế biến cà phê đặc sản cà phê chất lượng cao từ arabica sang cà phê Mít góp phần khẳng định chất lượng nhân xanh của loại cà phê này. Tuy nhiên giá trị của quả tươi của cà phê Mít lại phụ thuộc vào giá trị thị trường robusta, và năm 2025 giá cà phê Mít Quảng Trị khá cao giao động từ 18-22 ngàn đồng 1 kg quả tươi.

Quảng bá phát triển cà phê Mít Quảng Trị thông qua sản phẩm thành phẩm rang xay.

Đa phần tại vùng nguyên liệu sản xuất cà phê Mít, cà phê Mít được chế biến thô bán nhân xanh là chính, bởi cà phê Mít thực sự đòi hỏi kỹ thuật rang, cho dù bạn áp dụng phương pháp chế biến chất lượng cao hay đặc sản, nguyên tắc rang cà phê Mít bạn không nắm được cũng sẽ không khai thác giá trị cà phê Mít mà ngược lại chúng sẽ là ly cà phê đầy vị umami với mùi gỗ và mùi cao su tươi.

Từ năm 2023, Pun Coffee đã nghiên cứu chuyên sâu về kỹ thuật rang cafe Mít sau 2 năm liên tục bị fail sản phẩm rang, chính vì chưa xây dựng được profile rang cà phê Mít chuẩn nên đó là lí do hầu như chúng tôi không tập trung quảng bá cà phê Mít. Năm 2024 là năm hoàn thiện giá trị của cà phê Mít thành phẩm tại đồi Pun với nhãn hàng THƠM -Liberica Coffee from Pun.

Mặc dù database của CQI vẫn chưa có vị thứ xếp hạng cho cafe Mít, nhưng khi áp dụng kỹ thuật chấm điểm QGrader thì đánh gia cà phê Mít từ Pun chính là  phổ hương rộng dài ngọt ngào của cà phê Mít (chứ ko bó gọn mùi Mít đâu nha) chuyển tiếp từ nhóm trái cây nhiệt đới như: xoài vàng, mít chín, chuối chín, qua táo xanh thoang thoảng quyện trong dải hương của sữa mascarapone, socola sữa trắng…. Những phổ hương trải dài của cảm xúc để khi thưởng thức cafe Mít người ta đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác, ngạc nhiên và thảng thốt.

Cà phê Mít không còn là cây cà phê che mưa chắn gió mà là cây tiền đô từ núi rừng Trường Sơn Quảng Trị.

Trong suôt chiều dài lịch sử cà phê Khe Sanh Quảng Trị, cây cà phê Mít được dùng làm cây che mưa chắn gió trong vườn cà phê, cây vành đai hay cà che nắng gì đó, chẳng ai ngó ngàng gì chúng cho đến mùa thu hoạch tận thu. Đến nay giá trị cà phê Mít được khẳng định, chúng được các nông hộ quy hoạch đầu tư bài bản, những vườn cà phê Mít được tính diện tích ha đã trồng mới đan xen trong vườn cà phê chè arabica. Những đơn hàng xuất khẩu chính ngạch cà mít từ Pun Coffee đã được triển khai với khách hàng, tuy số lượng không nhiều nhưng giá trị kinh tế của cà phê Mít hiện nay do Pun Coffee sản xuất đã sánh ngang với cà phê arabica đặc sản thậm chí có những đơn hàng giá trị kinh tế cao hơn.

Việc phát triển song hành cà phê Mít Liberica song song cùng cà phê chè Arabica là chủ trương tiếp theo trong tiến trình phát triển vùng nguyên liệu cà phê của Pun từ Hướng Phùng – Hướng Hóa – Quảng Trị nhằm tạo dựng giá trị kinh tế từ hình thái cà phê bền vững.

Một số hình ảnh đẹp cà phê thu hoạch cà phê Mít Liberica do phóng viên Duy Đông thực hiện